Diabeti mellitus i tipit 2 (jo i varur nga insulina)

Diabeti i tipit 2 është një çrregullim metabolik që rezulton në hiperglicemi (glukozë të lartë në gjak) për shkak të:

• Rezistenca ndaj insulinës - paaftësia e trupit për të përdorur në mënyrë efektive insulinën e prodhuar dhe/ose
• Pamundësia për të prodhuar mjaftueshëm insulinë.

Diabeti i tipit 2 karakterizohet nga fakti se trupi nuk është në gjendje të metabolizojë glukozën (sheqerin e thjeshtë). Kjo çon në nivele të larta të glukozës në gjak, të cilat mund të dëmtojnë organet e trupit me kalimin e kohës.

Diabeti i tipit 2 njihej më parë si diabeti jo i varur nga insulina ose diabeti me fillimin e të rriturve për shkak të shfaqjes së tij kryesisht te njerëzit mbi 40 vjeç. Megjithatë, diabeti i tipit 2 tani po bëhet gjithnjë e më i zakonshëm tek të rinjtë, adoleshentët dhe fëmijët dhe përbën rreth 90% të të gjitha rasteve të diabetit në mbarë botën.

Sa i rrezikshëm është diabeti i tipit 2?

Diabeti i tipit 2 është një sëmundje serioze që shpesh kërkon përdorimin e ilaçeve antidiabetike ose insulinës për të mbajtur nën kontroll nivelet e sheqerit në gjak. Megjithatë, zhvillimi i diabetit të tipit 2 dhe efektet anësore (komplikimet) e tij mund të parandalohen nëse zbulohen dhe trajtohen herët.

Hulumtimet e viteve të fundit kanë treguar se trajtimi i diabetit të tipit 2 mund të jetë efektiv duke përdorur metoda të tilla si dietat me pak karbohidrate dhe kalori dhe ushtrimet fizike.

Shkaqet e diabetit mellitus të tipit 2

Diabeti i tipit 2 ndodh kur hormoni insulinë nuk përdoret në mënyrë efektive nga qelizat e trupit tuaj. Insulina është e nevojshme nga qelizat për të marrë glukozën (sheqerin) nga gjaku dhe për ta kthyer atë në energji.

Përdorimi joefektiv i insulinës bën që trupi të bëhet rezistent ndaj insulinës, i njohur gjithashtu si rezistenca ndaj insulinës, e cila nga ana tjetër shkakton nivele të larta të sheqerit në gjak (hiperglicemia).

Në fazat e avancuara, diabeti i tipit 2 mund të shkaktojë dëmtim të qelizave që prodhojnë insulinë në pankreas, duke rezultuar në prodhim të pamjaftueshëm të insulinës për nevojat e trupit tuaj.

Faktorët e rrezikut për zhvillimin e diabetit të tipit 2

Një sërë faktorësh mund të çojnë në zhvillimin e diabetit të tipit 2:

• Mbipesha dhe obeziteti
• Ushqimi jo i shëndetshëm
• Aktiviteti fizik i pamjaftueshëm
• Të kesh një të afërm të afërt me diabet të tipit 2
• Të kesh presion të lartë të gjakut ose nivele të larta të kolesterolit

Mundësia e zhvillimit të diabetit të tipit 2 varet gjithashtu nga gjenetika dhe faktorët mjedisorë. Për shembull, hulumtimi tregon se:

• Nëse njëri prind ka diabet të tipit 2, rreziku për të trashëguar diabetin e tipit 2 është 15%.
• Nëse të dy prindërit kanë diabet të tipit 2, rreziku i trashëgimisë është 75%.

Diabeti i tipit 2 më parë quhej diabeti me fillimin e të rriturve, sepse ai shihej kryesisht tek njerëzit e moshës së mesme mbi 40 vjeç.

Megjithatë, vitet e fundit rastet e diabetit të tipit 2 janë bërë më të zakonshme tek të rinjtë, adoleshentët dhe fëmijët. Kjo rritje ka qenë e lidhur me rritjen e shkallës së obezitetit.

Simptomat dhe diagnoza e diabetit të tipit 2

Simptomat më të zakonshme të diabetit të tipit 2 janë:

• Etje e tepruar
• Urinim i shpeshtë
• Uria e shtuar
• Lodhje e shtuar
• Humbje e papritur e masës muskulore

Disa nga këto simptoma janë të njëjta për diabetin e tipit 1, por me diabetin e tipit 2 ato priren të zhvillohen më ngadalë gjatë muajve ose viteve, duke i bërë ndonjëherë më të vështira për njerëzit që t'i njohin si shenja të një gjendjeje themelore.

Në fakt, shumë njerëz vuajnë nga diabeti i tipit 2 për një periudhë të gjatë kohore para se të diagnostikohen me këtë sëmundje.

Diabeti i tipit 2 shpesh diagnostikohet nga rezultatet e një testi të glukozës plazmatike të agjërimit ose një testi oral të tolerancës ndaj glukozës.

Trajtimi i diabetit mellitus tip 2

Trajtimi i linjës së parë për diabetin e tipit 2 zakonisht përfshin një kombinim të ndryshimeve të dietës dhe ushtrimeve të rregullta dhe të përshtatshme.

Rekomandohet të hani karbohidrate të pasura me fibra dhe me indeks të ulët glicemik. Kjo mundëson fleksibilitet më të madh dhe ju lejon të ndiqni një shumëllojshmëri dietash, duke përfshirë karbohidrate të ulëta dhe me kalori të ulët, ndërsa siguron një burim të mirë të ushqimeve me indeks të ulët glicemik si perimet, fasulet dhe bishtajoret.

Ofruesi juaj i kujdesit shëndetësor duhet t'ju ndihmojë të përcaktoni udhëzimet për marrjen e karbohidrateve dhe alkoolit që janë të përshtatshme për ju.

Miratimi i një diete me pak karbohidrate mund të ndihmojë në humbjen e peshës dhe uljen e niveleve të glukozës në gjak. Kjo ndodh sepse karbohidratet e metabolizuara shndërrohen në glukozë në gjak dhe ndikojnë në nivelet e sheqerit në gjak.

Vetë-monitorimi i niveleve të glukozës në gjak

Njerëzit me diabet të tipit 2 mund të përfitojnë shumë nga testimi i sheqerit në gjak, pasi ai ofron reagime të menjëhershme se si ushqimi, mënyra e jetesës dhe sëmundja ndikojnë në nivelet e glukozës në gjak. Testimi i rregullt i strukturuar i glukozës në gjak është treguar se përmirëson kontrollin afatgjatë të diabetit duke ulur  nivelet e HbA1c  dhe rrezikun e komplikimeve.

Personave me diabet të tipit 2 mund t'u përshkruhen gjithashtu tableta dhe/ose medikamente të injektueshme. Metformina është një nga medikamentet më të përshkruara për njerëzit me diabet të tipit 2 dhe ndihmon trupin të përgjigjet më mirë ndaj insulinës.

Disa njerëz me diabet të tipit 2 mund të kenë nevojë gjithashtu për injeksione insuline.

Mbajtja e një kontrolli të mirë të niveleve të glukozës në gjak, si dhe presionit të gjakut dhe niveleve të kolesterolit, është jetik për të reduktuar rrezikun e komplikimeve të diabetit. Nëse jeni mbipeshë, humbja e peshës shpesh mund të ndihmojë në uljen e ashpërsisë së simptomave të diabetit.

Komplikimet e diabetit mellitus tip 2

Ashtu si diabeti i tipit 1 , diabeti i tipit 2 përfshin rreziqe për ndërlikimet e mëposhtme të zakonshme:

• Sëmundjet e zemrës dhe goditjet në tru
• Sëmundjet e veshkave (nefropatia)
• Sëmundjet e syrit (retinopatia)
• Dëmtimi i indit nervor (neuropatia)

Në fakt, deri në momentin kur ata diagnostikohen, 50% e njerëzve me diabet të tipit 2 shfaqin shenja të hershme të këtyre sëmundjeve.

Lista e komplikimeve, e cila përfshin gjithashtu depresionin dhe mosfunksionimin seksual, nuk është e bukur, por rreziku i tyre mund të reduktohet duke e mbajtur diabetin të kontrolluar mirë dhe duke marrë pjesë në të gjitha takimet tuaja për diabetin.

Ashtu si me shumë sëmundje kronike, diagnoza e hershme e diabetit të tipit 2 është e dobishme për trajtim. Para se të zhvillohet diabeti i tipit 2, shumica e pacientëve përjetojnë simptoma prediabetike dhe nëse trajtimi fillon në këtë fazë, diabeti i tipit 2 mund të parandalohet.

• Pothuajse 1 në 3 persona me diabet të tipit 2 zhvillon sëmundje të dukshme të veshkave.
• Brenda 20 viteve nga diagnoza e diabetit të tipit 2, 60% e njerëzve të diagnostikuar kanë një shkallë të retinopatisë.

Siç u tha më lart, diabeti i tipit 2 mund të çojë në një probabilitet më të madh të problemeve shëndetësore, të cilat në disa raste mund të ndikojnë në aftësinë tuaj për të punuar dhe për këtë arsye mund të ndikojnë në të ardhurat tuaja personale.

Një faktor tjetër që duhet mbajtur parasysh është se mund të kërkohet një rritje e mbështetjes nga familja ose kujdestari juaj, veçanërisht me kalimin e moshës.

Me mbështetjen dhe trajtimin e duhur të diabetit, efektet e mundshme negative të diabetit të tipit 2 mund të minimizohen.

Statistikat e diabetit të tipit 2

Sipas Federatës Ndërkombëtare të Diabetit (IDF), më shumë se  371 milionë njerëz  në mbarë botën kanë diabet dhe   kjo shifër parashikohet të rritet në  më shumë se 550 milionë deri në vitin 2030 .

Nga incidenca totale globale e diabetit, 90% jetojnë me diabet të tipit 2,  por vlerësohet se deri në gjysma e këtyre njerëzve nuk janë në dijeni të gjendjes së tyre (diabeti i padiagnostikuar).